*** Мен ***

Ҳаво тундлашгандан тундлашди. У гўё лаҳза сайин қоронғулашиб бораётган қисматимга ўчакишаётгандек эди.
Мен шоша-пиша ишдан қайтар эдим. Уст-бошим шаллаббо. Ёмғир тинай демасди. Шу дам негадир ёмғирнинг таъмини билгим келди ва ҳовучимни беҳуш ёғаётган ёмғирга тутдим.
Бир зумда ҳовучим тўлди. Болалигимда ариқ сувини ичгандай уни ютоқиб сипқордим. Бунча тотли. Мен доим ёмғир ёғишини осмон йиғлаяпти, деб таърифлардим.
Айтишларича, ғамдан йиғласанг кўз ёшинг шўр, шодликдан йиғласанг ширин бўлар экан... Осмон бунча хушбахт бўлмаса?!

Бир пайтлар Куллуга кетаётиб, олис тоғлар бағридан паноҳ топган Манди қишлоғига йўл-йўлакай қўниб ўтгандим. Қишлоқ томон кетаётиб йўл четида хаёлчан ўтирган тоғлик аёлга кўзим тушди. Унинг олдида, ерда ўрик тўла симтўр сават турарди. Тоғлиқлар одатига кўра, бу аёл ҳам ўз ҳовлиси ё томорқасида пишган меваларни териб, йўловчиларга пуллаш мақсадида ўтирган бўлиши керак.Саватдаги ўриклар сархил ва чиройли эди.
Унинг ёнидан ўтиб кетарканман, аёл мендан кўз узмасдан бузилган панжобий лаҳжада сўради:
— Жаноб, сиз Лаҳорданмисиз?

КУМУШГА МАКТУБ

Аламни сиёхга кўмишга,
Қаламни сиёхлаб юмушга.
Юздаги ҳолимга ботириб,
Мактублар ёзаман Кумушга.

– Мен аввалги одаммасман. – Олти йиллик танаффусдан кейин сўнгсиз ҳаяжон билан кутилган илк учрашувдаёқ ҳол-аҳвол сўраш асносида шу жавобни эшитиши билан у сесканиб кетди ва айрилиқдан кечган бу йиллар ичида хаёлида тикланган дунё ҳам ер билан яксон бўлди.
Дўсти бошқараётган машина атрофи гранитли қоялар ва сийрак ўрмонлар билан қопланган йўл бўйлаб бораркан, кўзлари нотаниш манзараларга қадалса-да, инсоннинг шу қадар ўзгариши мумкинлигини ақлига сиғдиролмасди.
У ҳаддан ортиқ бегоналашиб кетган, совуққон ва одамови бўлиб қолганди. Бироз ёшарган вужудида, чеҳрасининг қайсидир чизгиларида ўша азобли йилларнинг ўткинчи нишоналарини топишга уринди.

Кунлардан бирида боғбон ибодатхона олдига келиб, унинг эшигини тақиллата бошлади. Кўп ўтмай, эшик очилиб, бўсағада тақводор эркак кўринди. Боғбон унга салом бериб, қўлидаги бир бош узумни узатиб, деди:
— Биродар, мана бу узумзоримдан сизга бир туҳфа. Сизга атаб олиб келдим. Қўлимни қайтарманг.
-Раҳмат,-деди художўй эркак,-Буни зудлик билан устозимга элтиб бераман. У, албатта, хурсанд бўлади.
-Йўқ, Мен бу мевани сиз учун олиб келдим,-эътироз билдирди боғбон.

У ниҳоят орадан шунча йил ўтиб қалбига яна бостириб кириб келди…
Хонасида мук тушиб, бошини қоғоздан узмай ишлаб ўтирган Орзиқул эшиги оҳиста тақиллаб, секин очилганини, ундан тим қора сочли чеҳра қараб турганини ҳам пайқамади. Ўқиётганидан кўзини узмади. Келмиш қорасоч узун-узун бармоғи билан эшикни яна мулойимгина чертди. Шундагина бошини кўтариб, бир зум анграйиб қолди… ва ўрнидан туриб кетди.
– Ие, Умида?! – деди овози титраб.
Келмиш қорасоч чеҳраси ёришиб, минг бир жилва билан ичкарига қадам босди.

Бугун итингни отди, балки эртага сени ҳам отар, бунақа юмшоқкўнгил бўлиш ярамайди. Уни талтайтирма, унинг қилган иши сенинг мулкингга нисбатан очиқ-ойдин қуролли тажовуздир. Тонг саҳарда бориб керакли жойга шикоят қил. Ўшанда кўрасан, сенга қанақа ёлворишини” — деган эди оқсоқол. Яна оқсоқолнинг айтишича, бировнинг мулкига тажовуз қилишнинг жазоси ўта оғир эмиш. Бунинг устига қуролли бўлса, янаям оғирмиш. Тўппончасини олиб қўйишар, итнинг пулини тўлатишар, камида уч йилга қамоққа тиқиб қўйишлариям мумкинмиш…

Бу воқеани менга саҳна рассоми Плаудис ҳикоя қилиб берганди. Шуни ҳам айтишим керакки, Плаудис бутун Ригага донғи кетган сузувчи. Одамларнинг гапларига қараганда, агар кайфияти яхши бўлса, унинг Киш кўлидан сузиб ўтиши ҳеч гап эмас, албатта, бунинг учун кўл қалин муз қатлами билан қопланмаган бўлиши лозим. Ҳатто кунларнинг бирида у бутун Рига қўлтиғидан сузиб ўтганмиш; бунинг учун Салацгривадан Энгурега қадар сузиб борган. Шунисиям борки, Плаудис у ёққа қулоч ёйиб сузган бўлса, қайтишда чалқанчасига сузган. Ўзим ҳам унинг Лангстиню кўли бўйлаб доира ясаб сузганлигига гувоҳ бўлганман. Ўшанда у шунақа кибру ҳаво билан сузгандики, бу спортчининг олдида киноҳужжатчи Ансис Эпнерс унга микрофон тутганича, олдинда сузиб борар (у марафончилар билан шунга ўхшаш фильм яратганмиш), Плаудиснинг сузиш инсон саломатлиги учун нечоғли аҳамиятга молик эканлиги тўғрисидаги бебаҳо сўзларини кино тасмасига муҳрларди. Бироқ мен нима сабабдан ҳадеб Плаудис тўғрисида сўзламоқдаман, ахир гап унинг ҳақида эмас, балки жавон хусусида бориши керак-ку?!

Сиз менга кераксиз…

Қадамингиз етган, етмаган йўллар,
Сиз кетиб, сиз билан кетмаган йўллар,
Қўл тутсангиз титраб, мушт тугилган-у,
Истаб, қўлингизни тутмаган қўллар
титроғи ҳаққи
Сиз менга кераксиз…

...-Келдингизми?- қўнғироқ овози бутун танамга роҳат бағишларди.
-Ҳаа...
Ўтирган жойида мамнун бош ирғарди.
-Ишқилиб кетмайдиган бўлибми? - дерди ўрилган сочларининг учини ўйнаганча ерга қараб.
-Ҳар йўлнинг бориши ва қайтиши бўлади, аммо ўзим шу ерда абадийга қолишни хоҳлардим...
У аразлагандек тикиларди.
-Сизни қўйиб юбориш осонмас... 
Мана шундай “дув” этиб қизаришини жуда яхши кўраман-да!..