Ғам инсонни камолот чўққисидан қулатади.
Спиноза
Мен барвақт уйғонаман. Ҳали тонг отмаган. Кўзимни очмасдан, яна уйқунинг теран тубига ғарқ бўлгим келади, аммо уриниш беҳуда. Худди қандайдир қайғули ва ночор кўринишдаги қирғоққа келиб қолгандек бўламан, бамисли алағ-чалағ туш кўраётганга ўхшайман. Энг яхшиси, чироқни ёқиб, китоб ўқиш – боши-кети йўқ хаёлларимнинг ҳар тарафга адашиб-улоқиб кетишига йўл қўймайди. Лекин қаттиқ чарчаганим сабабли, ёрқин хотиралар уммони сари сузаман. Баъзан уларга шунчалик берилиб кетаманки, ҳатто хаёлни воқеликдан ажратолмай қоламан. Мудраб ётганим ёки идроким етмаётганидан эмас, йўқ, уйқу аралаш хотиралар гирдобига тушиб қолганим учун – бошқа сабаби йўқ. Беихтиёр илгаригидек ўнг томонга қўйилган ёстиғинг тарафга ўгириламан ва мен томонга қараб қолган жонсиз юзингга тикилиб қоламан, очиқ кўзларинг, сокин, лекин ҳар қандай ифода тарк этган маънисиз қиёфангга ва охирги нафасинг чиққунига қадар жонинг мутлақо азоб чекмагани, сўнгги лаҳзаларда ҳеч қандай қўрқув, ваҳима қийноққа солмаганидан огоҳ қилгандек ёзилган, очиқ ҳолича қолган кафтларингга кўзим тушади. Сенга узоқ тикилиб, муздек қўлларингни қўлларимга олиб, юзингни титраб-қақшаб силаб чиққандан кейин гўё соҳилда осуда дам олаётгандек ўрнимизда ётганингни сезиб қоламан, мени эса – ҳали тирик эканим учун – ўз ихтиёримсиз, розилигимсиз, аллақандай тезоб сув оқими оқизиб кетарди. Сен энди тоабад яшамайсан, мен эса бор-йўғи тирик бўлганим учун ҳали бирмунча вақт ҳаёт кечирсам керак. Ўлим бир-биримиздан умрбод жудо қилди.